De samenwerking Fieldlab Groene Hart is ontstaan uit verschillende organisaties die zich inzetten voor een duurzame, circulaire en natuurinclusieve melkveehouderij in het westelijke veenweidegebied. Mieke Vergeer (voorzitter BoerenNatuur Zuid-Holland) en Cees van der Wel (secretaris Boeren met Perspectief) nemen deel aan het partneroverleg, de denktank van het fieldlab Groene Hart. “Het Rijk heeft de doelen voor verduurzaming vastgelegd in het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Het veenweidegebied heeft echter een aantal unieke kenmerken, die vragen om een eigen vertaling naar ontwikkelrichtingen en maatregelen. Zo is bijvoorbeeld het open en waterrijke veenweidegebied internationaal van grote betekenis als broedplaats voor boerenlandvogels. We zien kansen om de biodiversiteit nog een flinke impuls te geven door slimme uitbreidingen en aanpassingen van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb)” vertelt Mieke Vergeer. Cees van der Wel vult aan: “Uitspoeling van nitraat uit mest naar grond- en oppervlaktewater is een tweede voorbeeld van zo’n verschil tussen gebieden. In onze veenbodems is de nitraatuitspoeling nihil, terwijl dat op klei en zand weer anders ligt. In het fieldlab creëren en vragen wij beleidsruimte om nieuwe oplossingen uit te werken in de praktijk, passend bij de melkveehouderij in het Groene Hart. We hebben tot nu toe zes ontwikkelrichtingen uitgedacht. Daarbinnen werken we een samenhangend maatregelenpakket uit, om daarmee zo goed als mogelijk de doelen te realiseren op het gebied van emissies, biodiversiteit, bodemdalingen, waterkwaliteit en het sluiten van kringlopen binnen het bedrijf en binnen de keten.”
Boeren en bestuur trekken samen op
Het fieldlab krijgt steun van gemeenten, waterschappen, provincies en Rijk. Gemeenten benadrukken het belang om oplossingen vanuit de boerenpraktijk centraal te stellen. Waterschappen werken al langer met ‘erfcoaches’ en een ‘landbouwportaal’ om ondernemers met advies en subsidie op maat te ondersteunen bij het maken van toekomstbestendige keuzes. Provincie en nu ook het Rijk ondersteunen het fieldlab, zowel financieel als beleidsmatig, door ruimte te creëren voor nieuwe oplossingen. “Boeren hebben te maken met ambitieuze doelen vanuit stikstof, klimaat en biodiversiteit. Als provincie proberen wij samen met boeren tot nieuwe oplossingen te komen, waarbij de boer ruimte krijgt om zijn werk te blijven doen en te investeren in verduurzaming op een manier, dat dit ook economisch rendabel is. We gaan voor een duurzame, economische toekomst voor ons gebied en de boeren spelen daar een cruciale rol in”, aldus Frank Rijkaart van de Provincie Zuid-Holland.
Enthousiasme
Koplopers in de melkveehouderij en kennisinstellingen zijn enthousiast over het fieldlab. De praktijkomgeving biedt niet alleen de mogelijkheid om de nieuwste kennis en inzichten te delen, maar ook te toetsen en verder door te ontwikkelen in de praktijk. Het fieldlab wil zo veel mogelijk koplopers en meedenkers samenbrengen rond de 5 + 1 ontwikkelrichtingen voor het Groene Hart.
Jelle Beemsterboer, gedeputeerde van de Provincie Noord-Holland: “De noodzaak om samen te werken aan oplossingen is momenteel groter dan ooit. Door alle kennis van boeren, kennisinstellingen, beleidsmakers en innovatieve bedrijven samen te brengen, komen we tot nieuwe oplossingen om emissies te verlagen. Dat is goed voor boeren, de natuur en de vergunningverlening. Door innovatieve werkwijzen en nieuwe techniek te testen en te bemeten volgens de laatste wetenschappelijk inzichten, werken we aan juridisch houdbare innovaties om emissies op bedrijfsniveau te verlagen. Fieldlab Groene Hart is daarom een initiatief dat wij van harte ondersteunen”.
Financiering
Precies deze dag – 7 juni – besloot de ministerraad om de plannen van de drie provincies, waar het fieldlab onderdeel van is, financieel te ondersteunen. Deze Rijksbijdrage voor het fieldlab van in totaal ruim 17 miljoen maakt de investeringen op het boerenerf mogelijk, zoals in het fieldlab Groene Hart worden uitgewerkt. Zuid-Holland heeft in haar plannen een bedrag van ruim vier miljoen euro opgenomen voor het fieldlab. Voor Noord-Holland en Utrecht geldt dat de Tweede en Eerste Kamer bij de begrotingsbehandeling later dit jaar nog definitief moeten besluiten om respectievelijk circa 9 en 4 miljoen beschikbaar te maken vanuit de Rijksbegroting. Provincies en fieldlabpartners werken de komende maanden aan een regeling om de beschikbare middelen op het boerenerf te krijgen op een manier, dat ondernemers geprikkeld worden om versneld te verduurzamen. Er wordt gedacht aan een subsidieregeling, innovatiefonds, het verleasen van carbon- en stikstofcredits of een combinatie hiervan.
Planning
Fieldlab Groene Hart werkt momenteel aan een plan voor de fieldlab organisatie. Dit vraagt de komende maanden nog de nodige afstemming met partners, potentiële deelnemers, kennisinstellingen en overheden. In oktober van dit jaar organiseren de fieldlabpartners een tweede bijeenkomst waar dit plan gepresenteerd wordt. De reacties op het plan worden vervolgens verwerkt in een projectplan en in een samenwerkingsovereenkomst die voor 14 december moeten worden opgeleverd om gesteld te staan voor de volgende fase: de uitvoering. Als alles volgens plan loopt, begeleidt de fieldlab organisatie vanaf januari 2025 ondernemers met gericht advies en biedt zij ondersteuning bij subsidieaanvragen met het doel versneld te investeren in verduurzaming.
Over Fieldlab Groene Hart
Fieldlab Groene Hart is een initiatief van Boeren met Perspectief Coöperatief UA, BoerenNatuur Zuid-Holland (in afstemming met collectieven Noord-Holland en Utrecht), Coöperatie Kennis Transfer Centrum Proefboerderij Zegveld UA., Stichting Veenweide Innovatiecentrum (VIC) en Stichting Wij.land.
Fieldlab Groene Hart heeft als doel om de melkveehouderij in het Groene Hart versneld te verduurzamen. Dat doet zij door het delen van kennis en het uitvoeren van praktijkgerichte experimenten en pilots op melkveebedrijven, die koploper zijn of willen worden in het verduurzamen van hun bedrijf in de breedste zin van het woord. De organisatie is in ontwikkeling en wil een platform bieden voor oplossingen en innovaties, die bijdragen aan de verduurzaming van de melkveehouder in het Groene Hart.
Noot voor de redactie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Els Veltkamp, woordvoerder Fieldlab Groene Hart, telefoon: 06 16584690, email: communicatie@fieldlabgroenehart.nl of met Paul Rijken, transitiemanager Fieldlab Groene Hart, telefoon: 06 39008287, email: paulrijken@fieldlabgroenehart.nl
